De wijze koopman

De wijze koopman.Het wereldwijde onderzoek van Nicolaes Witsen (1641-1717), burgemeester en VOC-bewindhebber van Amsterdam (Marion Peters, Amsterdam 2010).

Thematische monografie.
Uitgeverij Bert Bakker
ISBN 978 90 351 3412 6
NUGI 9 789035 134 126

Nicolaes Witsen was behalve burgemeester en VOC-bewindhebber van Amsterdam ook een bevlogen liefhebber van wetenschap. Door zijn positie kon hij een aantal zeer grote onderzoeken op touw zetten. Buiten een enorme collectie curiositeiten resulteerde dit in een encyclopedisch werk over de scheepsbouw en een boek en kaart over ‘Tartarije’.
Witsens inspanningen waren vooral gericht op de vergroting van de handel met Rusland en Azië. Zo werd hij de ‘mercator sapiens’ of ‘wijze koopman’ bij uitstek. Het leverde hem de bijzondere vriendschap van tsaar Peter de Grote op.

Nicolaes Witsen was vanwege de grote schaal waarop hij als particulier navorsingen verrichtte volstrekt uniek. Maar zonder patronage zou zijn onderzoek nooit van de grond zijn gekomen. Dankzij dit systeem van dienst en wederdienst bouwde hij over de wereld een uitgebreid netwerk aan informanten op.
Ondanks alle moeite en kosten hield Witsen bijna al zijn in druk uitgebrachte werken thuis. Hij liet ze niet verspreiden.

Tegenwoordig genieten Nicolaes Witsens onderzoeksactiviteiten veel aandacht. Antropologen, scheepshistorici, cartografen, taalkundigen, biologen, mentaliteitshistorici en kunsthistorici ontdekken steeds meer het belang van zijn werk.

Met het boek De wijze koopman presenteert Marion Peters voor het eerst een samenvattende studie over het wetenschappelijke werk van deze uitzonderlijke regent.

Exemplaren van deze monografie zijn nog bij de auteur verkrijgbaar.

Nicolaes Witsen, door de auteur teruggevonden tekening van Michiel van Musscher uit 1688 (foto uit boek)

Wie was Nicolaes Witsen? Lees het interview met Marion Peters over Nicolaes Witsen

 

De Wijze Koopman – inhoud

Inhoudsopgave De wijze koopman

Inleiding De wijze koopman

Leven

Hoofdstuk 1: ‘Onseker welke levenswijse te verkiesen’. Een opvoeding met veel mogelijkheden.
Hoofdstuk 2: ‘Te leven als een vergeten burger is het best’. Leven in verplichting.

Onderzoek

Hoofdstuk 3: ‘Werk overwint alles’. Ambt en Onderzoek.
Hoofdstuk 4: ‘De klare oogen van de tsaar’. Vriendschap met Peter de Grote.
Hoofdstuk 5: ‘Mijn vodderijen’. Over het boek Scheepsbouw en Bestier, de kaarten en het boek van Tartarije.
Hoofdstuk 6: ‘Soli Deo Gloria’. Batavia – Moskou – Amsterdam. De praktijk van Witsens onderzoek.

Liefhebber van wetenschap

Hoofdstuk 7: ‘Ik had hem lief als de appel van mijn oog’. Witsens briefwisseling met Gijsbert Cuper.
Hoofdstuk 8: ‘My sal vrientschap geschieden’. Witsens patronage in de republiek der letteren.
Hoofdstuk 9: ‘Zat ik maar met een boekje in een hoekje’. De bibliotheek.
Hoofdstuk 10: ‘Onderzoekt alle dingen en behoudt het goede’. Witsens kunst- en natuurkabinetten.

Epiloog

 

Bijlage I t/m IV

 

Noten

Noten, Gebruikte afkortingen, Geraadpleegde bronnen en literatuur, Illustratieverantwoording

Personenregister

Dit register bevat niet de namen uit de bijlagen en de noten)